Kolegiata w Tumie koło Łęczycy stanowi jeden z najciekawszych przykładów sztuki romańskiej w Polsce. Wybudowana została w latach 1141-1161, na miejscu wcześniej istniejącego tu opactwa benedyktynów. Należy wspomnieć, że w XVIII w. zbudowano obok kolegiaty drewniany kościół p.w. św. Mikołaja, który do 1818 r. był kościołem parafialnym. Bogata historia archikolegiaty obfitowała w dramatyczne wydarzenia. W 1294 r., podczas uroczystej mszy św. z okazji Zielonych Świąt, na kolegiatę napadli Litwini, którzy złupili wszystko, co przedstawiało jakąkolwiek wartość. Księży i ludność uprowadzili w niewolę, a samą kolegiatę podpalili. Pozostawała wówczas kilkadziesiąt lat w ruinie. Kolejne poważne zniszczenia spowodował pożar, zaprószony przez nieuwagę użytkowników w 1473 r. Odbudowę zakończono w 1487 r. Kolejną wielką tragedię kolegiata przeżyła w czasie wojny 1939 r. Najpierw polska artyleria zniszczyła wieżę kościoła, w której umieścił się niemiecki obserwator. Kiedy oddziały Wojska Polskiego zajęły Tum i okolice Łęczycy, samoloty wroga zbombardowały świątynię. Ostatecznych zniszczeń dokonały wojska hitlerowskie po ponownym zajęciu Tumu, podpalając wnętrze, które paliło się kilkanaście dni. Obecnie świątynia jest 3-nawową, orientowaną bazyliką z dwiema apsydami na obu końcach osi wzdłużnej. Od strony zachodniej znajdują się dwie czworoboczne wieże, przykryte czterospadowymi dachami, a od strony wschodniej dwie stożkowo przykryte baszty. Kościół jest zbudowany ze starannie obrobionej kostki granitowej, natomiast naroża wież, obramowania okien i wejść wykonane są z piaskowca. Do wnętrza kolegiaty prowadzi od strony północnej kruchta, dobudowana w roku 1569 przez Trojana ze Ślesina w celu ochrony wspaniałego romańskiego portalu, stanowiącego właściwe wejście. Wnętrze katedry zawiera bardzo cenny zabytek sztuki zdobniczej XII w. - płaskorzeźbę przedstawiającą Chrystusa Pantokratora.